مقالات
آیا از حیث اخلاقی کشورها موظف‌اند که مهاجران را به درون خود راه دهند و به ایشان حق عضویت در جامعه‌ی خود را اعطاء کنند؟ آیا مهاجرپذیری تکلیف اخلاقی کشورهای مهاجرپذیر است یا امری اختیاری؟ آیا ما باید به سوی جهانی بدون مرز برویم که آدمیان می‌توانند آزادانه به هرجا که می‌خواهند بروند و در صورت تمایل در هر جایی غیر از زادگاه خود اقامت کنند و به عضویت جامعه‌ی میزبان درآیند؟ یا باید مرزهای برساخته‌ی سیاسی را که مانع حرکت آزادانه‌ی انسانها در سطح جهان می‌شود به رسمیت بشناسیم و آن مرزها و محدودیت‌های ناشی از آنها را اخلاقاً قابل دفاع بدانیم؟ فرض کنیم که کشور میزبان مکلّف است که به فرد پناهجو پناهندگی بدهد. اما آیا اخلاقاً مکلّف است که به آن فرد پناهجو حقّ شهروندی هم اعطاء کند؟ حقّ پناهندگی و حقّ شهروندی چه تفاوت‌هایی دارند؟ اینها از جمله پرسش‌هایی است که در گفتگو با دکتر آرش نراقی، دانشیار دین و فلسفه در کالج موراوین (Moravian College) در پنسیلوانیای آمریکا، مطرح کرده‌ایم.
ادامه »این متن پاسخی است به برخی نقدهای مصطفی ملکیان بر مقاله من تحت عنوان «سنت گرایی انتقادی در قلمرو دین».
ادامه »این مقاله به مناسبت سالروز تولد مولانا جلال الدین در کنفرانس بزرگداشت مولانا در تاریخ ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۸ در دانشگاه جان هاپکینز ارائه شد. من در حال آماده کردن صورت تفصیل یافته و تکمیل شده این مقاله بودم که مطلع شدم با کمال تأسف نشریه اندیشه پویا (شماره ۵۸، آبان ۱۳۹۷) متن این مقاله را بدون اطلاع و اجازه من با پاره ای اغلاط فاحش منتشر کرده است. اقدام غیراخلاقی این نشریه شوق من را بر تکمیل مقاله سرد کرد. اما گمان کردم که برای جبران اغلاط فاحش مقاله منتشر شده در آن نشریه، شاید بهتر باشد که دست کم صورت منقح مقاله را در دسترس علاقه مندان قرار دهم.
ادامه »مقاله «مشروعیت مدنی دین یا مشروعیت دینی مدنیت؟» در ادامه مقاله «روشنفکری دینی و نقش آن در آینده سیاسی ایران» است. در این مقاله درباره نظرات نواندیشان دینی در خصوص سیاست توضیحات بیشتری داده ام و نیز کوشیده ام تا به ملاحظات محسن کدیور در مقاله «نواندیشی دینی و خردورزی های شخصی» پاسخ دهم.
ادامه »این مقاله صورت پیراسته یک درس از مجموعه درس گفتارهای «متافیزیک مرگ» است که در منبع زیر منتشر شده است: اندیشه پویا، شماره ۵۰، اردیبهشت ۱۳۹۷، صص.۹۵-۹۸.
ادامه »گفت و گو درباره خاطراتی از کیان، روشنفکری دینی و باقی قضایا!
ادامه »در مقاله «نواندیشی دینی در سه پرده» کوشیده ام ویژگی ها و وجوه تمایز سه گرایش مهم را در دل جریان نواندیشی دینی در ایران معاصر توضیح دهم: اصلاح گری فکر دینی، بازسازی دین، و معنویت گرایی فرا-دینی. به نظرم فهم بهتر تحولات اندیشه دینی در ایران پس از انقلاب تاحدّی در گرو توجه به تمایزهای مهم این سه گرایش است.
ادامه »«بحران معنا» در عصر مدرن لزوماً به این معنا نیست که بشر دیگر نمی تواند به زندگی اش معنای تازه ای ببخشد. به نظرم «بحران معنا» برای بشر مدرن بیشتر به این معناست که معانی پیشین دیگر مسلّم و بدیهی نیست.
ادامه »سخنراني‌ها – الهیات
رابطه انسان و خدا در آینه دعا»مبانی فلسفی ایمان به غیب- گفتار هجدهم و پایانی»
پروژه ی اصلاح دینی و پروژه ی دین سازی باور و ایمان به عالم غیب هسته مرکزی ادیان ابراهیمی است. اما وجود عالم غیب در دوران سیطره طبیعت گرایی فیزیکالیستی مورد تردید قرار گرفته است و حتّی برخی از نواندیشان مسلمان هم متأثر از این گفتمان وجود واقعی و عینی عالم غیب را به […]
مبانی فلسفی ایمان به غیب- گفتار هفدهم»
آیا خداوند آفریننده جهنم است و آیا جهنم ابدی با عدالت و رحمت الهی منافات دارد؟ خدای رحمان و رحیم و عادل ادیان ابراهیمی چگونه برای جرائم یا گناهان محدود دنیوی مجازات های نامحدود و ابدی تعیین کرده است؟ در پاسخ به این پرسش دو نظریه الف- مجازات الهی و ب- نظریه تکوینی ارائه شده […]
مبانی فلسفی ایمان به غیب- گفتار شانزدهم»
آیا بهشت ابدی ملال آور نیست؟ چه بسا کسانی ادعا کنند که جاودانگی در دوزخ با رحمت و عدالت الهی منافات دارد، چرا که میان جرم محدود انسانها و مجازات نامحدود آنها در دوزخ تناسب برقرار نیست. اما جاودانگی در بهشت با این مشکل روبرو نیست، زیرا که جاودانگی در بهشت عین جود و کرم […]
مبانی فلسفی ایمان به غیب- گفتار پانزدهم»
مبانی اخلاقی ایده بهشت واقع گرایی اخلاقی متافیزیکی و معرفت شناختی موید ساختار اخلاقی جهان و شیب جهان به سمت نیکی هاست. کشف حقیقت اخلاقی دلیلی برای انجام کارهای شایسته در اختیار انسان قرار می دهد، و به این اعتبار انسان را به سوی نیکی ها می راند. به دلیل این شیب موافق است که […]
مبانی فلسفی ایمان به غیب- گفتار چهاردهم»
مبانی فلسفی ایمان به غیب، رئالیسم اخلاقی و وجود بهشت، پاسخ به انتقادهای متافیزیکی و معرفت شناختی نسبت به واقع گرایی اخلاقی
مبانی فلسفی ایمان به غیب- گفتار سیزدهم»
بحث درباره رئالیسم اخلاقی به عنوان یکی از مبانی متافیزیکی باور به وجود بهشت و جهنم.
مبانی فلسفی ایمان به غیب- گفتار دوازدهم»
مبانی اخلاقی ایده ی بهشت پس از نشان دادن معقولیت متافیزیکی معاد جسمانی، نوبت به بحث رستگاری، بهشت و دوزخ می رسد. حیات جاودانه پس از رستاخیز، دو مسئله مهم پیش می آورد: الف- جاودانگی بهشت آدمیان را با مشکل زندگی ملال آور روبرو می سازد و لطف بهشت را از آن می گیرد. ب- […]
مبانی فلسفی ایمان به غیب- گفتار یازدهم»
ابتدا نظریه ی فیزیکالیستی هویت شخصی بر مبنای اینهمانی بدنی فرد، با انتقادهای پیتر اونگر و جان لاک رد می شود. آنگاه نظریه هویت شخصی براساس اینهمانی فرد با روح (در چارچوب ثنویت جوهری افلاطونی و دکارتی) مورد بررسی قرار می گیرد. نراقی نهایتا هویت شخصی را بر مبنای مدل تن-روان تبیین می کند. در […]
مبانی فلسفی ایمان به غیب- گفتار دهم»
معاد به معنای مرگ و حیات دوباره است و لزوماً به معنای حیات جاودانه نیست و لذا باید از بحث جاودانگی متمایز شود. مفهوم معاد و جاودانگی هیچ یک لزوما مفاهیم دینی نیستند، یعنی می توان خدا ناباور بود و معاد و جاودانگی را ممکن دانست. معاد در ادیان ابراهیمی دو رکن دارد: یک- وقوع […]
مبانی فلسفی ایمان به غیب- گفتار نهم»
اگر خدای متشخص ای وجود داشته باشد که در جهان با نقض قوانین طبیعی دخالت می کند(معجزه)، معجزات را نه براساس علیت ایجادی تولیدی، بلکه براساس علیت اتکایی (قائمیت) و علیت غایی(تبیین شخصی) باید توضیح داد. نفی طبیعت گرایی متافیزیکی حداکثری و حداقلی و پیش فرض های متافیزیکی طبیعت گرایی روش شناختی، راهگشای امکان پذیری […]
مبانی فلسفی ایمان به غیب- گفتار هشتم»
مدرنیست های مسلمان بر مبنای «طبیعت گرایی متافیزیکی حداکثری» یا «طبیعت گرایی متافیزیکی حداقلی» یا وجود عالم غیب(خدای متشخص، بهشت و جهنم، معجزه، و…) را به کلی انکار می کنند و یا معتقدند که حتی اگر عالم غیبی هم وجود داشته باشد، موجودات این عالم هیچ دخالتی در جهان طبیعت ندارند. آموزه «طبیعت گرایی روش […]
مبانی فلسفی ایمان به غیب- گفتار هفتم»
به محض رها کردن متافیزیک فیزیکالیستی، همه عناصر لازم برای خدای متشخص به مثابه وجود دارای ذهن، اراده، آگاهی و نیت مندی (بر اساس پدیده شناسی هوسرل، آگاهی چیزی جز نیت مندی نیست) گشوده می شود. خدایی که استعلایی و قادر به ارتباط زبانی با آدمیان (وحی و دعا) است. آیا معجزات ممکن است؟ (پرسش […]
مبانی فلسفی ایمان به غیب- گفتار ششم»
سخنراني‌ها – عرفانیات
رابطه انسان و خدا در آینه دعا»دوزخ به مثابه تبعید خودخواسته»
عشق، پیری، و تنهایی»
متافیزیک عالم غیب»
مولوی و مسأله شرّ»
بازاندیشی آیین قربانی و مفهوم شهادت»
جان و جهان از نگاه مولانا»
سخنرانی در مرکز فرهنگی ابن سینا- ارواین (۱۸ آگوست ۲۰۱۹)
مولوی و تجربه «درآستانگی»»
متن اصلی این سخنرانی پیشتر در همایش بزرگداشت زادروز مولانا جلال الدین بلخی- مریلند (۲۹ سپتامبر ۲۰۱۸) ارائه شده است.
سرشت سوگناک هستی: تجربه عدم نزد مولانا و خیام»
سخنرانی در همایش دوستداران فرهنگ ایرانی در شیکاگو (جمعه ۳۱ آگوست ۲۰۱۸)
انسان در رابطه تفهمی با امر متعالی»
سخنرانی در مرکز فرهنگی ابن سینا- ارواین، کالیفرنیا- ۲ ژانویه ۲۰۱۸.
آگاهی، تجربه وحیانی، و روایت رؤیا»
سخنرانی در بنیاد فرهنگی ایرانیان- هیوستن، تگزاس (۱۶ سپتامبر ۲۰۱۶)
آگاهی، تجربه وحیانی، و روایت رؤیا»
«آگاهی، تجربه وحیانی، و روایت رؤیا» عنوان سخنرانی اخیرم است که در تاریخ ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۶ به دعوت بنیاد فرهنگی ایرانیان در هیوستن، تگزاس ایراد شده است. این سخنرانی در سه بخش است
درآمدی بر مسأله شرّ- بخش دوازدهم»
بخش پایانی درس گفتارهای «درآمدی بر مسأله شرّ» نقد و پاسخی است به ملاحظات آقای مصطفی ملکیان درباره مسأله شرّ.
لینک به مصاحبه آقای ملکیان درباره شرّ:
http://goftegoft.ir/thread17090.html
درآمدی بر مسأله شرّ- بخش یازدهم»
صورت قرینه گرایانه برهان شرّ مبتنی بر این اصل است که یک فاعل اخلاقی خیر و خیرخواه (از جمله خداوند) تحت هر شرایطی و بالضروره باید مانع از وقوع شرور گزاف شود. در این درس گفتار اصل فوق مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است.
